Sự kiện ở Cộng hòa Síp làm rúng động thị trường ngân hàng những ngày gần đây có thể coi là những trường hợp “vô tiền khoáng hậu”. Miền Tây, miền Đông, tôi đã làm việc và học tập trong ngành ngân hàng gần 40 năm, nhưng tôi chưa từng gặp trường hợp nào như vậy.

Thuế đánh vào tiền gửi và tiền tiết kiệm giống như trừng phạt chính phủ đối với người dân, bởi vì chúng là tài sản tài chính hợp pháp, không phải thu nhập. Chính phủ Síp không đánh thuế đối với thu nhập, nhưng đánh thuế bằng cách sử dụng tài khoản của người dân để rút tiền. Trước đây một số nước đã áp dụng biện pháp này nhưng thuế suất rất thấp, lúc này tài sản gửi ngân hàng có thể bốc hơi 10%.

TS Nguyễn Trí Hiếu.

Tại sao chính phủ Serb lại đưa ra một đề xuất chưa từng có như vậy? Các nhà lãnh đạo của Polar Cyprus có thể không phải xem xét điều này. Là một quốc đảo thuộc Địa Trung Hải với dân số khoảng 800.000 người, tương đương với thành phố Đà Nẵng của Việt Nam, nhưng GDP của nó vượt quá 22,4 tỷ đô la Mỹ và thu nhập bình quân đầu người hàng năm vượt 20.000 đô la Mỹ (gần 20 lần Việt Nam). Síp lâm vào cảnh ngập lụt và đối mặt với nguy cơ vỡ nợ. Do đó, chính phủ quyết định đánh thuế đối với tiền gửi ngân hàng để đổi lấy khoản cứu trợ 10 tỷ euro do châu Âu cung cấp. Sáng nay, Quốc hội Síp đã không đồng ý đề xuất này. Theo như chính phủ được biết, họ cho biết có một giải pháp “B” ngay lập tức để xoa dịu cuộc khủng hoảng, nhưng cho đến nay không ai biết kế hoạch cụ thể.

Hai mươi năm trước, trong một vụ đánh cắp Việt Nam của Hoa Kỳ, tôi đọc một bài báo trên Thời báo Hoa Kỳ. Bài báo cho rằng chủ quyền quốc gia sẽ dần bị phá hoại trong tương lai. Hàng tỷ đô la vốn chảy qua đất nước mỗi ngày sẽ chi phối nền kinh tế toàn cầu, khiến nhiều nước mất chủ quyền về kinh tế, tài chính và cuối cùng là chủ quyền chính trị. Nói cách khác, người có quyền lực chính trị không còn quyền tự quyết trên lãnh thổ của mình nữa, và quyền quyết định sẽ thuộc về nhà tư bản, không phân biệt quốc tịch hay lãnh thổ. Hai mươi năm trước, Cyprus có lẽ là trường hợp đầu tiên như vậy. Các chính trị gia nước này đã mất quyền tự chủ trong nền kinh tế. Đối mặt với các điều kiện đã được đặt ra bởi Quỹ Tiền tệ Quốc tế và Khu vực đồng tiền chung châu Âu, chính phủ Síp buộc phải hành động, mà một số người gọi là “man rợ”. Dù trường hợp này “chưa từng có trong lịch sử” nhưng rất có thể sẽ lập tiền lệ xấu. Các chính phủ khác cũng không loại trừ khả năng học hỏi và coi việc đánh thuế tiền gửi như một biện pháp để tránh nguy cơ vỡ nợ. Nếu điều này xảy ra, không chỉ châu Âu, mà toàn bộ thị trường tài chính ngân hàng thế giới có thể rơi vào khủng hoảng toàn cầu.

Chỉ nửa tháng trước, Việt Nam có cơ hội, và TP.HCM cũng có đề xuất tương tự. Các hiệp hội bất động sản đánh thuế đối với thu nhập từ tiền gửi tiết kiệm. Đề xuất này ngay lập tức bị bác bỏ, nhưng quan trọng nhất, nó có vẻ không phù hợp với thị trường tài chính Việt Nam.

Ý tưởng rút tiền trực tiếp từ túi tiền của người dân có thể nảy sinh bởi vì bất cứ nơi nào chính phủ cũng như Cộng hòa Síp Gặp nguy hiểm. Nhưng ở Việt Nam, những biện pháp như vậy là không thực tế. Nguyên nhân là do chỉ có khoảng 20% ​​người Việt Nam có tài khoản ngân hàng và số ít hơn có tài khoản tiết kiệm. Nếu làm như vậy sẽ không kiếm được nhiều tiền mà còn làm mất lòng tin của người dân đối với hệ thống ngân hàng và chuyển quá trình phát triển kinh tế sang nền kinh tế không dùng tiền mặt. Đồng tiền của Việt Nam và Síp có những điểm giống và khác nhau. Các ngân hàng ở hai thị trường này chủ yếu dựa vào vốn tiết kiệm của dân cư, hơn là trái phiếu hoặc các công cụ tài chính khác. Síp là một trong những quốc gia có cơ chế tài chính rất lỏng lẻo và linh hoạt nên Síp được coi là nơi trú ẩn an toàn của nhiều loại tiền tệ, kể cả những loại tiền “bẩn” thông qua rửa tiền. Do đó, Síp có lượng tiền gửi rất lớn, chiếm một phần lớn lượng tiền gửi của nước ngoài (chủ yếu là Nga). Nga có khoảng 31 tỷ USD tài khoản ngân hàng tại Síp. Đồng thời, Việt Nam chủ yếu vẫn là vốn huy động trong dân. Tiền gửi ngoại tệ của các cá nhân và tổ chức nước ngoài rất ít.

Mặc dù không cần phải lo lắng về điều này xảy ra ở Việt Nam, nhưng nó nên được xem xét lại từ kinh nghiệm của Cộng hòa Síp. Vấn đề nợ công. Nợ công của Síp chỉ chiếm 45% GDP, ít hơn Việt Nam, nhưng họ cho rằng một lượng lớn tiền từ nước ngoài là vô giá trị.o Trong nước. Về nội lực, kinh tế Síp không có lợi thế nào khác ngoại trừ du lịch nên dễ bị ảnh hưởng bởi những biến động tài chính lớn. Điều đó có thể không thích hợp. Điều quan trọng là phải xác định khả năng của chúng ta trong việc xử lý nợ công trong và ngoài nước, và việc trả nợ lại càng quan trọng hơn. Chính phủ phải đưa ra các dự báo tài chính cho ít nhất mười năm tới, bao gồm cả dự báo về thu ngân sách và các khoản nợ trong và ngoài nước. Nguyễn Trí Hiếu, Chuyên gia Tài chính Ngân hàng